Saturday, 31 October 2015

پنجاب اسمبلی فوری طور پر پنجابی زبان کو تعلیمی اور دفتری زبان بنانے کے لیے قانون سازی کرے۔

پاکستان کی سپریم کورٹ ' آئیں کے آرٹیکل 251 کے احکامات کو بلا غیر ضروری تاخیر کے فوراَ نافذ کرنے کا حکم دے چکی ھے۔ سپریم کورٹ کے حکم کو صرف اردو زبان کے بطور سرکاری زبان نفاذ تک محدود رکھ کر مشتہر کیا جا رھا ھے۔ جبکہ سپریم کورٹ نے حکم جاری کیا ھے کہ؛

آرٹیکل 251 کے احکامات کو بلا غیر ضروری تاخیر فوراَ نافذ کیا جائے۔

سپریم کورٹ کا حکم اگر صرف آرٹیکل 251 (1) کے نفاذ کے لیے ھوتا تو اس سے مراد صرف اردو زبان کا بطور سرکاری زبان نفاذ ھوتا لیکن سپریم کورٹ کا حکم چونکہ آرٹیکل 251 کے نفاذ کے لیے ھے اور آرٹیکل 251 کے نفاذ کا مطلب آرٹیکل 251 (1) ' آرٹیکل 251 (2) آرٹیکل 251 (3) کا نفاذ ھے۔ 

سپریم کورٹ کا حکم چونکہ واضح طور پر آرٹیکل 251 کے نفاذ کے لیے ھے ' نہ کہ صرف آرٹیکل 251 (1) کے نفاذ کے لیے اس لیے سپریم کورٹ کا حکم صرف اردو زبان کے نفاذ تک محدود نہیں رکھا جاسکتا بلکہ آرٹیکل 251 کے نفاذ کا مطلب  " اردو زبان کا بطور سرکاری زبان نفاذ اور قومی زبان کے متوازی صوبائی زبانوں کا فروغ ھے"۔

http://www.supremecourt.gov.pk/web/user_files/File/Const.P.56_2003_U_dt_8-9-2015.pdf

آرٹیکل 251 کا متن ھے؛

پاکستان کی قومی زبان اردو ھے اور آغاز سے 15 سال کے اندر اندر یہ انتظام کیا جائے کہ اسکو سرکاری اور دیگر مقاصد کے لیے استعمال کیا جائے۔

ذیلی دفعہ (1) کے اندر رھتے ھوئے انگریزی زبان اس وقت تک سرکاری زبان کے طور پر استعمال کی جاسکے گی جب تک اس کے انتظامات نہیں کیے جاتے کہ اس کی جگہ اردو لے لے۔

قومی زبان کے مرتبہ پر اثر انداز ھوئے بغیر ایک صوبائی اسمبلی بذریعہ قانون ایسے اقدامات کرسکتی ھے جس کے ذریعہ صوبائی زبان کے فروغ ' تدریس اور قومی زبان کے ساتھ ساتھ اس کے استعمال کا بھی بندوبست کیا جاسکے۔

سپریم کورٹ نے اپنے فیصلے کی تمہید میں کہا ھے کہ؛

" اس سے پہلے بھی ھم آرٹیکل 251 کے مندرجات کی اھمیت کی طرف توجہ دلوا چکے ھیں اور سرکاری امور میں قومی زبان اور صوبائی زبانوں کی ترویج کی اھمیت کو اجاگر کرچکے ھیں"۔ 

" عدالت نے مشاہدہ کیا ھے کہ حکومتِ پنجاب ' پنجابی زبان کو اس کا مقام دلوانے میں ناکام رھی ھے اور اس زبان کو حصولِ علم کا ذریعہ بنانے کے لیے کوئی خاطر خواہ اقدامات نہیں کیے گئے"۔

" دستور میں مہیا کردہ ذاتی وقار کے حق کا لازمی تقاضہ ھے کہ ریاست ھر مرد و زن شہری کی زبان کو چاھے وہ قومی ھو یا صوبائی ' ایک قابلِ احترام زبان کا درجہ ضرور دے"۔

" جب ریاست اس بات پر مصر ھوجائے کہ وہ زبانیں جو پاکستان کے شہریوں کی اکثریت بولتی ھے ' اس قابل نہیں ھیں کہ ان میں ریاستی کام انجام پا سکے تو پھر ریاست ان شہریوں کو حقیقی معنوں میں ان کے انسانی وقار سے محروم کر رھی ھے"۔

" اس بات میں کوئی شبہ نہیں کہ انفرادی اور اجتماعی وقار اور تعلیم باھم مربوط ھیں۔ تعلیم ' جو ایک بنیادی حق ھے ' براہ راست زبان سے تعلق رکھتی ھے"۔

یونیسکو جیسا ادارہ بھی ' جو اقوامِ متحدہ کا تعلیمی ' سائنسی اور ثقافتی ادارہ ھے ' اس بات کی تائید کرتا ھے کہ بچے کو اس کی اپنی زبان میں ھی تعلیم دی جانی چاھیئے کیونکہ اپنی زبان ھی وہ زبان ھے جو اپنے گھر اور ماحول سے سیکھتا ھے اور اسی کے زیرِسایہ پروان چڑھتا ھے۔ لیکن حکومت اس اھم معاملے سے بے نیاز دکھائی دیتی ھے"۔

" حکومتوں کی بے عملی اور ناکامی کو سامنے رکھتے ھوئے ' ھمارے سامنے سوائے اس کے کوئی راستہ نہیں کہ ھم حکم جاری کریں ؛ آرٹیکل 251 کے احکامات کو بلا غیر ضروری تاخیر فوراَ نافذ کیا جائے"۔ " بغیر کسی غیر ضروری تاخیر کے نگرانی کرنے اور باھمی رابط قائم رکھنے والے ادارے آرٹیکل 251 کو نافذ کریں اور تمام متعلقہ اداروں میں اس دفعہ کا نفاذ یقینی بنائیں"۔" اس فیصلے کے اجراع کے بعد ' اگر کوئی سرکاری ادارہ یا اھلکار آرٹیکل 251 کے احکامات کی خلاف ورزی جاری رکھے گا تو جس شہری کو بھی اس خلاف ورزی کے نتیجے میں نقصان یا ضرر پہنچے گا ' اسے قانونی چارہ جوئی کا حق حاصل ھوگا"۔

" اس فیصلے کی نقل تمام وفاقی اور صوبائی معتمدین کو بھیجی جائے تاکہ وہ آرٹیکل 5 کی روشنی میں آرٹیکل 251 پر عمل درآمد کے لیے فوری طور پر اقدام اٹھائیں۔ وفاق اور صوبوں کی جانب سے اس ھدایت پر عمل درآمد کی رپورٹ تین ماہ کے اندر تیار ھوکر عدالت میں پیش کی جائے"۔

سپریم کورٹ کے حکم کے بعد اب پاکستان کے وفاقی اداروں میں اردو زبان استعمال ھوگی  جبکہ پنجاب کے صوبائی اداروں میں پنجابی ' سندھ کے صوبائی اداروں میں سندھی ' خیبر پختونخواہ کے صوبائی اداروں میں پشتو اور بلوچستان کے صوبائی اداروں میں بلوچی استعمال ھوگی۔ اس لیے پنجاب حکومت اور معزز اراکینِ پنجاب اسمبلی سے پنجاب کے عوام کا مطالبہ ھے کہ پنجاب اسمبلی فوری طور پر پنجابی زبان کو تعلیمی اور دفتری زبان بنانے کے لیے قانون سازی کرے۔

Friday, 30 October 2015

Dialects of Punjabi Language and Actual Spoken Areas.

1. The dialect of of Jhang, Faisalabad, Sahiwal, Khanewal, Vehari, Bahawalnagar, Chishtian is Jhangochi Punjabi.

2. The dialect of of Multan is Multani Punjabi.

3. The dialect of of Lodhran, Bahawalpur, Rahim Yar Khan is Riyasti Punjabi.

4. The dialect of of Bhakkar, Layyah, Muzaffargarh is Thalochi Punjabi.

5. The dialect of of Dera Ghazi Khan, Rajanpur is Derewali Punjabi.

6. The dialect of of Khushab, Mianwali, Sargodha and parts of Dera Ismail Khan, Dera Ghazi Khan is Shahpuri Punjabi.

7. The dialect of of Chakwal and Attock is Dhanni Punjabi.

8. The dialect of of Peshawar, Attock, Nowshehra, Mansehra, Balakot, Abbottabad, Murree, Muzaffarabad is Hindko Punjabi.

9. The dialect of of Jhelum, Gujar Khan, Rawalpindi, Murree Hills, Muzaffarabad is Pothowari Punjabi.

10. The dialect of of Lahore, Sheikhupura, Gujranwala, Mandi Bahauddin,Wazirabad, Sialkot, Narowal, Gujrat, Kasur, Okara, Pakpattan, Amritsar, Tarn Taran Sahib, Gurdaspur is Majhi Punjabi.

11. The dialect of of Ludhiana, Moga, Sangrur, Barnala, Faridkot, Patiala, Fatehgarh Sahib, Mansa, Muktsar, Ambala, Bathinda, Ganganagar, Malerkotla, Ropar, Ferozepur, Ambala, Hissar, Sirsa, Kurukshetra is Malwi Punjabi.

12. The dialect of of Jalandhar, Nawanshahr, Kapurthala, Hoshiarpur is Doabi Punjabi.

13. The dialect of of Kharar, Kurali, Ropar, Nurpurbedi, Morinda, Pail, Rajpura, Samrala is Pwadhi Punjabi.

14. The dialect of of Jammu is Dogri Punjabi.

Majhi standard Punjabi is the written standard for Punjabi in both parts of Punjab.

Jhangochi or Rachnavi is the oldest and most idiosyncratic dialect of the Punjabi. The area of the Jhangochi dialect of Punjabi is the “Bar areas of Punjab”, i.e, areas whose names are often suffixed with 'Bar', for example Sandal Bar, Kirana Bar, Neeli Bar, Ganji Bar and has several aspects that set it apart from other Punjabi variants. This area has a great culture and heritage, especially literary heritage, as it is credited with the creation of the famous epic romance stories of Heer Ranjha and Mirza Sahiba.

Note: - In Indo-Aryan dialectology generally, the presence of transitional dialects creates problems in assigning some dialects to one or another "language".

Northern dialects Hindko of Hazara/Kohati/Peshaweri and are now classified as a separate language Hindko.

Jummu's Dogri is also classified as a separate language.

Similarly, Southern dialects of Western Punjabi (Multani, Derawali and Riasti) are now also classified as a separate language Saraiki.

However, this separation is controversial and Saraiki, Hindko and Dogri are considered as a dialect of mainstream Punjabi because These are Mutually intangible, Morphologicaly and Syntactically similar with Standard Punjabi and is in fact dialect of Punjabi agreed by the majority of local linguists such as Dulai, K Narinder, Gill, Harjeet Singh Gill, A Henry. Gleason (Jr), Koul, N Omkar, Siya Madhu Bala, Afzal Ahmed Cheema, Aamir Malik, Amar Nath as well as modern linguistics publications such as the US National advisory Committee based The UCLA Language Materials Project (LMP) along with modern Foreign linguistics such as Lambert M Surhone, Mariam T Tennoe, Susan F Henssonow, Cardona and Nataliia Ivanovna Tolstaia classifying Hindko, Saraiki, Dogri as a dialect of Punjabi.

Punjab Day Kys Area Vich Kyra Punjabi Dialect Bolya Jaanda A.

Punjab hazaraan salaan toun Punjabian da Desh a. Punjab kadi aazad tay kuttha rayaa, kadi kisi baar day hamla aawar nay qabza kar k, Punjab nu wand dita.

Jud Sanskrit da urroj c, ous waylay Punjab da naa Panch-aal, Panch-Nadd rayaa, Greek day daur vich Punjab nu Paenta-Potamia kyaa janda c, Iran day urroj day daur vich Persian naa Punj-ab mashhor hoya, jayra hun tak hy.

Indus Valley Civilization day daur vich Punjab nu Sapta Sindhu (Sanskrit - Land of Seven Rivers) kayaa janda c kyon k, Baluchistan, KPK, tay Sind da ellaka v ays Sapta Sindhu da hissa honda c.

Punjab da ellaka boht wadda a. Punjab di zameen tay Punjabi zabaan day boht saray dialects (Lehjay) bolay janday nay;

1. Jhang, Faisalabad, Sahiwal, Khanewal, Vehari, Bahawalnagar, Chishtian vich Jhangochi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

2. Multan vich Multani Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

3. LodhranBahawalpur, Rahim Yar Khan vich Riyasti Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

4. Bhakkar, Layyah, Muzaffargarh vich Thalochi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

5. Dera Ghazi Khan, Rajanpur vich Derewali Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

6. Khushab, Mianwali, Sargodha, jud k tay Dera Ismail Khan tay Dera Ghazi Khan day kujh hisyaan vich Shahpuri Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

7. Chakwal tay Attock vich Dhanni Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

8. Peshawar, Attock, Nowshehra, Mansehra, Balakot, Abbottabad, Murree, Muzaffarabad vich Hindko Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

9. Jhelum, Gujar Khan, Rawalpindi, Murree Hills, Muzaffarabad vich Pothowari Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

10. Lahore, Sheikhupura, Gujranwala, Mandi Bahauddin, Wazirabad, Sialkot, Narowal, Gujrat, Kasur, Okara, Pakpattan, Amritsar, Tarn Taran Sahib, Gurdaspur vich Majhi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

11. Ludhiana, Moga, Sangrur, Barnala, Faridkot, Patiala, Fatehgarh Sahib, Mansa, Muktsar, Ambala, Bathinda, Ganganagar, Malerkotla, Ropar, Ferozepur, Ambala, Hissar, Sirsa, Kurukshetra vich Malwi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

12. Jalandhar, Nawanshahr, Kapurthala, Hoshiarpur vich Doabi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

13. Kharar, Kurali, Ropar, Nurpurbedi, Morinda, Pail, Rajpura, Samrala vich Pwadhi Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

14. Jammu vich Dogri Lehjay waali Punjabi boli jaandi a.

Punjabi Zabaan Day Writing Scripts.

Punjabi zabaan da Shahmukhi writing script Farsi vich a.

 Urdu v Farsi writing script vich e likhi jaandi a.

 Farsi baray arsay tak Punjab di official langue raee a.

 Maharaja Ranjeet Singh di hakoomat waylay v Punjab di official language Farsi e c.

 Punjabi zabaan nu jud Farsi writing script vich likhya jaanda c, ous waylay tak Urdu zaban wajood vich e naee aaee c.

 Khari booli nu 1800 century vich jud Urdu zabaan vich tabdeel kita gayaa tud Urdu day laee v Farsi writing script ikhtiyaar kita gayaa, jayra k Muslman Punjabi, Punjabi likhun laee, pehlay e 1200 century toun Shahmukhi writing script day naa naal wart raay sun.



 Punjabi da Gurumukhi writing script 1500 century toun Sikh Dhurm day wajood vich aan toun baad, Guru Granth Sahib likhun laee wartunaa shoro kita gayaa.

Punjabi Zabaan Kay Writing Script.

Punjabi zabaan ka Shahmukhi writing script Farsi mein hy.

 Urdu bhe Farsi writing script mein likhi jaati hy.

 Farsi taweel arsay tak Punjab ki official langue rahi hy.

 Maharaja Ranjeet Singh ki hakoomat k waqt bhe Punjab ki official language Farsi he thi.

 Punjabi zabaan ko jub Farsi writing script mein likh jaata tha, ous waqt tu Urdu zaban wajood mein he nahi aaee thi.

 Khari booli ko 1800 century mein jub Urdu zabaan mein tabdeel kiya gayaa tu Urdu k liay bhe Farsi writing script ikhtiyaar kiya gayaa jo k Muslman Punjabi, Punjabi likhnay k liay, pehlay he 1200 century say Shahmukhi writing script k naam say ikhtiyaar kiay hoay thay.



 Punjabi ka Gurumukhi writing script 1500 century mein Sikh Dhurm k wajood mein aanay k baad, Guru Granth Sahib likhnay k liay istamal karna shoro kiya gayaa.

Punjabi Zabaan Da Rasmulkhat Urdu Nai Farsi A.

Punjabi zabaan tay ous waqt v likhi jandi c jud Baba Fareed, Baba Bullay Shah, Waris Shah, Shah Hussain, Huq Bahoo, Mian Muhammad Bux apna kalam bolday sun, jud Baba Guru Nanak Sikh Dhurm di ni rakhi.

 Urdu tay British daur vich Sir William nay William Forte College Calcutta vich tiyaar kiti tay ays da rasmulkhat Farsi wala rakhya jayra k Muslmaan Punjabi Shahmukhi rasmulkhat day naa tay pehlay e istamaal kerday sun, jidon k Hindu Punjabi Devnagri rasmulkhat istamaal kerday sun tay Sikhaan Gurmukhi rasmulkhat istammal kerna shoro kita.



 Punjabi zabaan Muslim, Hindu, Sikh saray e Punjabi bolday nay per inna sub Punjabian day likhun day rasmulkhat wakh wakh nay ays ker k a tay naein keh sakday k Punjabi Zabaan da rasmulkhat hy e naein.

Punjabi Zabaan, Pakistan Ki National Language Kyon Nahi Hy?

Kisi bhe state ki national language tu wo language hoti hy jo ous state ki majority population boolti ho.

 Pakistan ki 4% population Balochi boolti hy.

 Pakistan ki 8% population Pushto boolti hy.

 Pakistan ki 8% population Urdu boolti hy.

 Pakistan ki 12% population Sindhi boolti hy.

Jub k, Pakistan ki 60% population Punjabi as first language boolti hy jub k Punjabi language ko as second language boolnay waalay es k elaawa hain.

Sawal paida hota hy k Pakistan ki 60% population k Punjabi as first language boolnay k bawajood Punjabi k bajaay Pakistan ki 8% population ki as a first language booli jaanay waali zabaan Urdu ko Pakistan ki national language kyon banaaya gayaa hy?

India ki 25% Hindustani nation (Hindi-Urdu speaking, U.P, CP people of Gunga Jumna) ki Hindi zabaan, India ki national language hy.

India ki 25% population ki zabaan honay k bawajood, India k educational institutions, government offices, electronic aur print media, foreign relationship k liay Hindi zabaan ko he priority di jaati hy.

Laykun, Indus Valley Civilization k area par qaim Pakistan ki 60% Punjabi population ki Punjabi zabaan, Pakistan ki national language kyon nahi hy?



Pakistan ki 80% population k Punjabi zabaan bool aur samajh laynay k bawajood, Pakistan k educational institutions, government offices, electronic aur print media, foreign relationship k liay Punjabi zabaan ko kyon priority nahi di jaati?